دبیر علمی همایش ملی تكنولوژی و فرهنگ:
نسبت به انتقال تکنولوژی غفلت کرده ایم
به گزارش پروژه آسان، دبیر علمی همایش ملی تکنولوژی و فرهنگ با اشاره به اینکه نسبت به انتقال تکنولوژی غفلت کرده ایم، اظهار داشت: یکی از بخش های مهم نظریه انتقال تکنولوژی یا فلسفه انتقال تکنولوژی اینست که چطور می توان از نقش بنیادین علوم انسانی در این عرصه دفاع کرد و نشان داد که چگونه غفلت از علوم انسانی لطمه های جدی به کشور وارد کرده است.
به گزارش پروژه آسان به نقل از ایسنا، علیرضا منجّمی در روز دوم همایش ملی تکنولوژی و فرهنگ که در پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی در جا برگزاری است در پیرامون « فلسفه انتقال تکنولوژی» اظهار نمود: در ۲۰۰ سال گذشته ناگزیر از انتقال تکنولوژی بوده ایم؛ اما شگفت آنکه هیچ گاه این مورد خطیر و مهم را به مساله ای برای تأمل تبدیل نکردیم. این گفتار تکاپو و تأملی برای نشان دادن لزوم پرداختن به فلسفه انتقال تکنولوژی در جهان امروز به شمار می رود؛ چون که به به باور من، ما نسبت به این امر غفلت ورزیده ایم و در انتقال تکنولوژی فاقد نظریه ای جامع و رهیافتی روشن و بسنده ایم.
این دانشیار پژوهشکده تاریخ و فلسفه علم اضافه کرد: فلسفه های تکنولوژی موجود که در جهان غرب شکل گرفته اند، چندان مناسب این نیاز ما نیستند در واقع یا به کاربران (users) یا به طراحان (designers) پرداخته اند. البته انتقال تکنولوژی در غرب چندان مساله نیست؛ چون که خود تولیدکننده اصلی آن هستند. این ما هستیم که انتقال تکنولوژی برایمان یک مسئله‌ی جدی است. ازاین رو جستجو در بین فلسفه های موجود و یافتن چارچوب هایی که مناسب فهم و چارچوب بندی مساله انتقال تکنولوژی باشد، یکی از بخش های مهم این پروژه فکری است.
وی افزود: اگر از منظر کارل میچام به مبحث بنگریم دو دسته بزرگ فلسفه تکنولوژی وجود دارد. یکی فلسفه تکنولوژی از منظر علوم انسانی که به تکنولوژی بماهوی تکنولوژی یا تکنولوژی به معنای عام آن پرداخته اند. به این گروه T بزرگ هم می گویند. دسته دوم فلسفه تکنولوژی از نظر مهندسی که بیشتر دغدغه طراحی و اخلاق مهندسی را دارند. میان این دو شکافی بزرگ وجود دارد. فلسفه تکنولوژی با رویکرد علوم انسانی از آنجائیکه تکنولوژی را به مثابه امری عام می فهمد و در خیلی از موارد آنرا معادل جهان مدرن می پندارد چندان تمایلی به ورود به بحث انتقال تکنولوژی نشان نمی دهند یا به تعبیر دقیق تر ابزارهای مفهومی مناسب برای ورود به این بحث را ندارد چون که انتقال تکنولوژی سخن گفتن از موارد (case) را می طلبد. پس این یکی از موانع جدی شکل نگرفتن فلسفه‌ی انتقال تکنولوژی است.
رییس پژوهشکده تاریخ و فلسفه‌ی علم افزود: مهندسی نظرگاه ابزاری در باب تکنولوژی دارد که متضمن ارزیابی مثبتی از تکنولوژی است؛ تکنولوژی امکانات و ظرفیتهای انسان ها را زیاد می کند، که یکسره مطلوب به نظر می آید. با این وجود این نتایج نامطلوب اغلب به کاربران تکنولوژی نسبت داده می شود، نه خود تکنولوژی یا توسعه دهنگان آن. این بینش بعنوان بینش ابزاری نسبت تکنولوژی شناخته می شود و به ایده خنثی بودگی (neutrality)می انجامد.
به گفته وی، ایده «خنثی بودگی» از این مقرر است که تکنولوژی ابزاری خنثی است که امکان دارد به دست کاربرانش مورد استفاده خوب یا بد قرار گیرد. از طرفی فلسفه تکنولوژی از منظر علوم انسانی طی قرن بیستم، بر نهاد خنثی بودگی با نقد جدی مواجه گردید، بخصوص از طرف مارتین هایدگر و ژاک ایلول و هم فیلسوفانی از مکتب فرانکفورت (آدورنو، هورکهایمر، مارکوزه، و هابرماس). ازاین رو میان این دو شکافی جدی وجود دارد. از یک مهندسان تکنولوژی را یکسره مثبت ارزیابی می کنند و از طرفی نقدهای علوم انسانی را بعنوان مهاری بر قطار توسعه بی فایده و دردسرساز می دانند.
منجمی تصریح کرد: ازاین رو نگاه حاکم بر انتقال تکنولوژی که بیشتر حاصل غلبه نگاه های مهندسی است سبب گشته است که تکنولوژی صرفابه مثابه ابزار یا ماشین مورد توجه قرار گیرد که به سهولت قابل انتقال است. دراین میان آن چه در کنار نگاه مهندسی در حوزهانتقال تکنولوژی مطرح گردیده است بیشتر مدیریت و سیاستگذاری بوده است که با آنکه منکر دستاوردهای آن نیستم، به راستی نابسنده است چون که به جای نقد نگاه مهندسی بیشتر نوعی تطابق و سازگاری را با آن پیش گرفته است.
این پژوهشگر همینطور اضافه کرد: مدل خطی از انتقال تکنولوژی یکی از انگاره های نادرستی است که در نگاه غالب در انتقال تکنولوژی وجود دارد. در این نگاه علوم پایه به علوم مهندسی تبدیل می شوند و سپس علوم مهندسی ساخت تکنولوژی ها را امکان پذیر می کنند. در این نگاه دانش تکنولوژیک به مثابه یک دانش ضمنی غایب است.
دبیر علمی همایش ملی تکنولوژی و فرهنگ اظهار داشت: آن چه به نظر می رسد در بادی امر باید از میان نظریه های موجود در فلسفه تکنولوژی آن چه به کار می آید را جستجو کرد. دیدن تکنولوژی از این منظر سبب خواهد شد که علوم انسانی بخشی تفکیک ناپذیر از انتقال تکنولوژی باشد. ازاین رو یکی از بخش های مهم نظریه انتقال تکنولوژی یا فلسفه انتقال تکنولوژی از نظر من اینست که چطور می توان از نقش بنیادین علوم انسانی در این عرصه دفاع کرد و نشان داد که چگونه غفلت از علوم انسانی صدمه های جدی به کشور وارد کرده است.
وی در انتها خاطرنشان کرد: نظریه جامع در باب انتقال تکنولوژی، نیازمند یک کار چندرشته ای و میان رشته ای است و صرفاً فلسفه تکنولوژی نمی تواند از پس کار بربیاید، اما نکته آن است که فلسفه تکنولوژی میتوان بعنوان هماهنگ کننده و ایجادکننده یک زبان مشترک میان همه حوزه ها عمل کند.
این مطلب را می پسندید؟
(1)
(0)
تازه ترین مطالب مرتبط
نظرات بینندگان در مورد این مطلب