دانش بنیان ها؛ چالش ها و دستاوردها (۹)
تولید بستر کشت برای کشاورزی هیدروپونیک از ضایعات نخل بعلاوه فیلم و عکس
پروژه آسان: تعدادی از محققان ایرانی حوزه مهندسی کشاورزی و خاک شناسی موفق به تولید اکوپیت (بستر کشت) از ضایعات نخل شدند که در سیستم های هیدروپونیک (آب کشت) کاربرد دارد و کشور را از واردات محصولات مشابه بی نیاز می کند.
به گزارش گروه علم و آموزش ایرنا، شرکت های دانش بنیان که این روزها بسیار از آنها می شنویم، شرکت هایی هستند که با توسل به نیروی انسانی ماهر و دانش آموخته دانشگاهی و با بهره گیری از فناوری سطح بالا به محصول و در نتیجه ثروت می رسند.
هر چند در سالهای اخیر خبرهای بیشتری از فعالیت شرکت های دانش بنیان در ایران می شنویم، قانون پشتیبانی از شرکتها و مؤسسات دانش بنیان و تجاری سازی نوآوری ها و اختراعات مشتمل بر ۱۳ ماده و ۶ تبصره پنجم آبان ۱۳۸۹ جهت دستیابی به اقتصاد دانش بنیان، به تصویب مجلس رسید، بعد از تایید شورای نگهبان همان سال به مجلس شورای اسلامی ابلاغ گردید و سال ۱۳۹۲ نخستین لیست از شرکت های دانش بنیان به تصویب کارگروه ویژه رسید.
شرکت های دانش بنیان برمبنای آمار معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری امروز به حدود ۶۶۰۰ شرکت رسیده که این شرکتها برمبنای ماهیت و فعالیت به دو گروه شرکت های دانش بنیان تولیدی و نوپا و دانش بنیان های نوپا یا تولیدی برمبنای نوع فعالیت، پیچیدگی و اهمیت فناورانه در سه گروه نوع یک، نوع دو یا نوع سه دسته بندی شده اند.
شرکت های دانش بنیان در زمینه های مختلف فناوری همچون فناوری زیستی، کشاورزی، صنایع غذایی، دارو، فرآورده های پیشرفته تشخیص و درمان، مواد پیشرفته، محصولات مبتنی بر تکنولوژی های شیمیایی، ماشین آلات پیشرفته، تجهیزات پزشکی، برق، الکترونیک، فوتونیک، مخابرات، فناوری اطلاعات و ارتباطات، نرم افزارهای کامپیوتری و خدمات تجاری سازی بیش ترین حجم از تولید محصولات و خدمات دانش بنیان را ارائه می دهند.
در حالی که سهم شرکت های دانش بنیان از اقتصاد کشور در سال ۱۳۸۹، حدود ۲ هزار میلیاردریال بود در سال ۱۴۰۰ میزان فروش شرکت های دانش بنیان از ۹۰۰ هزار میلیارد فراتر رفت که رشدی بیش از ۴۵۰ درصدی را نشان میدهد.
با وجود این، میزان موفقیت این شرکتها و اشتغال زایی آنها باتوجه به توان اقتصاد داخلی کشور هنوز کافی نیست، حضرت آیت الله خامنه ای رهبر معظم انقلاب اسلامی در پیامی به مناسبت شروع سال ۱۴۰۱، سال جدید را سال «تولید؛ دانش بنیان، اشتغال آفرین» نام گذاری و بر تولید دانش بنیان و متکی بر دانش و پیشرفت های علمی و همین طور تولید اشتغال آفرین تاکید نمودند.
شرکت های دانش بنیان که بیشتر با ابتکارها و سرمایه گذاری های فردی کار خودرا شروع می کنند، در ادامه با وجود برخورداری از تسهیلات مختلف با مشکلاتی هم در حوزه های مختلف از اعطای مجوز تا دشواری های صادرات محصولات و غیره روبرو هستند. در پرونده خبری دانش بنیان ها؛ چالش ها و دستاوردها پای صحبت فعالان این شرکتها در زمینه های مختلف نشسته ایم.
افزایش جمعیت جهان، رویداد مکرر خشکسالی ها و دیگر نتایج ناشی از تغییر اقلیم همین طور شیوع و همه گیری کرونا از اواخر سال ۲۰۱۹ میلادی تهدیدها مقابل امنیت غذایی را در سراسر جهان افزایش داد. برمبنای آخرین گزارش وضعیت مواد غذایی و تغذیه در سال ۲۰۲۱ در جهان، یک نفر از هر سه نفر جمعیت جهان یعنی دو میلیارد و ۳۷۰ میلیون نفر در این سال از دسترسی به منابع غذایی کافی در سال ۲۰۲۰ محروم بوده اند.
این وضعیت قبل از شروع جنگ روسیه و اوکراین و کاهش شدید صادرات و کشت گندم در سال ۲۰۲۱ بوده است. برای اینکه اوکراین و روسیه روی هم نزدیک به ۳۰ درصد از گندم تجارت جهانی را تولید می کنند.
افزایش تولید و کاهش مصرف آب در کشت هیدروپونیک (آب کشت)
همین موضوع باعث شده پژوهشگران رشته های در رابطه با کشاورزی و صنایع غذایی به فکر افزایش تولید کشاورزی با روش های مختلف بیافتند. کشت هیدروپونیک یا آب کشت (Hydroponics) یکی از این روش ها است که گیاه بجای آنکه همچون روش سنتی در خاک رشد کند در سیالی از محلول های مغذی قرار می گیرد و بستر هماهنگی جهت رشد گیاه فراهم می شود.
این روش مزایای زیادی از جهت افزایش حدود ۱۰ تا ۲۰ براری تولید محصول کشاورزی و کاهش مصرف آّب دارد، از حدود دهه ۸۰ میلادی بیشتر به آن توجه شد و حدود ۱۰ سالی هست که در ایران نیز برخی گلخانه ها این روش استفاده می نمایند.
کشت هیدروپونیک غیر از نیاز به تجهیزات پیشرفته و گلخانه به مواد مغذی لازم نیز نیاز دارد که از آن به بستر کشت یاد می شود. کوکوپیت که از الیاف نارگیل به دست می آید، نوعی از بستر کشت است که دو کشور هند و سریلانکا در تولید این محصول پرچمدار هستند و در ایران نیز بسیاری گلخانه ها از این محصول استفاده می نمایند.
استفاده از ضایعات ۵۰۰ هزار تنی نخل خرما
این روزها استاد دانشگاه آزاد اصفهان پس از بیش از یک دهه تحقیق و آزمایش توانسته از ضایعات نخل بستر کشت دیگری به نام اکوپیت به دست آورد. دستاورد وی از سه سال قبل به تولید انبوه رسید و این واحد فناور که حالا در مرکز رشد دانشگاه اصفهان مستقر است برای بیش از ۱۰ نفر اشتغال زایی کرده و سهمی از بازار را به خود مختص کرده است.
احمد محمدی، استاد دانشگاه آزاد اصفهاندکتر احمد محمدی در گفت و گو با خبرنگار گروه علم و آموزش ایرنا در توضیح این دستاورد گفت: اکوپیت نوعی بستر کشت برای گلخانه هاست که در سیستم های هیدروپونیک استفاده می شود. حالا بیشتر گلخانه های ایران از کوکوپیت وارداتی از سریلانکا استفاده می نمایند.
اما ما اکوپیت (نوع دیگری از بستر کشت) را از فراوری ضایعات نخل خرما به دست آورده ایم که در سال در ایران ۵۰۰ هزار تن است و سوزانده می شود.
وی اضافه کرد: سالانه حدود ۱۰۰۰ تن ظرفیت تولید اکوپیت داریم در صورتیکه فقط ۱۲ هزار تن کوکوپیت از سریالانکا وارد می شود، بنا بر این دنبال افزایش ظرفیت تولید با خرید ماشین آلات جدید و توسعه کارگاه هستیم تا سهم بیشتری از بازار به دست آوریم، برای اینکه مواد اولیه را داریم که استفاده ای هم از آنها نمی گردد.
استاد دانشگاه آزاد اصفهان درمورد سابقه تولید محصول مشابه در ایران اظهار داشت: شرکت های دیگر فقط با آسیاب مواد اولیه آنرا تولید می کنند؛ ولی ما فراوری هم می نماییم. این دستاورد در دنیا برای نخستین بار است که از تنه و برگ نخل بعنوان بستر کشت تولید شده است.
محمدی در مورد تبدیل شدن به شرکت دانش بنیان گفت: ما مدارک دانش بنیانی را داده ایم پروسه آن در حال انجام می باشد، بیش از ۵۰ مقاله علمی، ۲۲ مقاله در نشریات علمی جهانی و ۲۰ مقاله برای رویدادهای علمی حضوری ارائه داده ام.
ارزیاب ها با علوم و تکنولوژیهای جدید آشنا نیستند
وی اضافه کرد: این روند تحقیقاتی را از سال ۸۵ با ایده شروع کردم، طی ۱۰ سال مطالعات علمی این بستر کشت را روی گیاهان مختلف ازمایش کردم و از ۳ سال قبل به تولید رسیدیم.
این استاد دانشگاه درمورد چالش های دانش بنیان شدن توضیح داد: این علم تنها ۵۰ سال در دنیا قدمت دارد و از حدود سال ۱۹۶۷ تجاری سازی شروع شد، در ایران نیز بیشتر از دو دهه نیست که کار می شود بدین سبب شرکت های ارزیاب که باید این روند را ارزیابی کنند با آن آشنا نیستند.
محمدی اظهار داشت: برخی موارد هم ارزیاب اصل پتنت را می خواهد در حالی که پژوهشگری پتنت را در اختیار قرار نمی دهد، وقتی پتنت را نمی دهید، موافقت نمی کنند.
این یک حوزه تخصصی است ولی ارزیاب ها با این علم کاملا آشنا نیستند، طبیعی است که روش فراوری محصول را بصورت جزئی به هیچ کس توضیح ندهم برای اینکه بیشتر از ۱۵ سال زمان برده است.
وی افزود: در صورتیکه من بیش از ۳۰ مقاله آی اس آی با تاثیرگذاری بالا در نشریات روز دنیا منتشر نموده ام و عضو هیات علمی هم هستم.
عضو هیات علمی دانشگاه آزاد اصفهان در مورد استفاده از تسهیلات دولتی همچون صندوق نوآوری و شکوفایی توضیح داد: تا حالا که روی پای خود بوده ایم ولی حالا نیاز داریم برای توسعه کار از تسهیلات استفاده نمائیم. طرح کسب وکار را هم اماده کرده ایم تا از هر کدام صندوق ها که ممکن باشد وام بگیریم.
محمدی درمورد استقبال بازار از این محصول هم اظهار داشت: بازار همیشه و به شکل طبیعی از واردات استقبال می کند؛ برای اینکه هم محصول برای او جا افتاده است و هم سود مشخصی دارد. محصول جدید تا وقتی جا بیفتد به زمان و حمایت نیاز دارد، حمایت مسئولان از نظر مالی و اعتماد.
منبع: پروژه آسان
این مطلب را می پسندید؟
(0)
(0)
تازه ترین مطالب مرتبط
نظرات بینندگان در مورد این مطلب