صرفه جویی در مصرف آب بدون كاهش عملكرد محصول
کاهش ۲۰ درصدی مصرف آب در کشت گندم با روش جدید آبیاری
پروژه آسان: با افزایش فشار کم آبی در خیلی از مناطق کشور، کوشش برای یافتن راه های تازه و مؤثر برای صرفه جویی در مصرف آب کشاورزی بالاتر از همیشه اهمیت یافته است. این تلاش ها حالا به نتایجی امیدوارکننده در حوزه کشت گندم منجر گردیده است.
به گزارش پروژه آسان به نقل از ایسنا، در سالیان اخیر، تغییرات اقلیمی، کاهش بارش و استفاده بی رویه از منابع آب زیرزمینی سبب شده اند تا بحران آب در ایران به یکی از چالش های جدی کشور تبدیل گردد. این بحران خصوصاً در بخش کشاورزی که بیشترین مصرف آب را دارد، اثرات گسترده ای گذاشته است. از طرف دیگر، گندم به عنوان یکی از محصولات اساسی در امنیت غذایی کشور، نیاز به توجه ویژه دارد؛ چونکه هرگونه کاهش در تولید آن، می تواند بر خودکفایی غذایی و ثبات بازار تأثیر بگذارد. استان سمنان با اقلیم خشک و نیمه خشک، یکی از مناطقی است که کمبود منابع آبی در آن شدیدتر احساس می شود و کشت گندم در آن با چالش های زیادی روبروست.
میانگین بارش سالانه در ایران حدود یک سوم متوسط جهانی و میزان تبخیر چندین برابر میانگین جهانی است. در استان سمنان، تقریباً تمام آب مصرفی در کشاورزی از منابع زیرزمینی تامین می شود و سالانه بالاتر از ۱۳۹ میلیون مترمکعب کسری در سفره های زیرزمینی این استان گزارش شده است. بنابراین، مدیریت بهینه منابع آب و افزایش راندمان در مصرف آن، خصوصاً در کشت محصولاتی مانند گندم، یک ضرورت جدی شمرده می شود. استفاده از روش های نوین آبیاری که مصرف آب را کاهش دهند و در عین حال عملکرد محصول را حفظ کنند، می تواند نقش کلیدی در روبرو شدن با بحران ایفا کند.
در همین زمینه، نادر نادری، استادیار پژوهش در بخش تحقیقات فنی و مهندسی کشاورزی مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی استان سمنان (شاهرود)، به همراه یکی از همکارانش، پژوهشی دراین خصوص انجام داده اند.
آن ها در این مطالعه، به بررسی راهی نوین برای آبیاری گندم پرداخته اند که می تواند میزان مصرف آب را کم کند و همزمان محصول بیشتری تولید نماید. این تکنیک بر پایه استفاده از سامانه ای به نام «آبیاری بارانی تاشو یا Rain Flat» بنا شده است.
در این مطالعه، تیم تحقیقاتی آزمایشی را طی دو سال زراعی در زمینی با بافت شنی-لوم انجام دادند. آنها سه دوره زمانی مختلف برای آبیاری (هر ۴، ۵ و ۶ روز) و سه سطح مختلف از میزان تامین آب مورد نیاز گیاه (۶۰، ۸۰ و ۱۰۰ درصد) را بررسی کردند. میزان آب مورد نیاز با بهره گیری از روش های علمی و ابزار اندازه گیری دقیق محاسبه و بطور کنترل شده در اختیار گیاه قرار داده شد. این طرح پژوهشی به دقت میزان عملکرد گندم (محصول نهایی) و مقدار آب مصرف شده در هر حالت را مقایسه کرده است.
نتایج این مطالعه نشان می دهند که بهترین عملکرد گندم در تیماری حاصل شد که در آن، آبیاری هر ۴ روز یک دفعه انجام می شد و تنها ۸۰ درصد از نیاز آبی گیاه تامین شده بود. در این حالت، عملکرد دانه گندم به بالای ۶۱۷۲ کیلوگرم در هکتار رسید و میزان راندمان آب نیز به ۱.۳۳۶ کیلوگرم گندم به ازای هر مترمکعب آب رسید. این یافته نشان میدهد که می توان با کاهش مصرف آب تا ۲۰ درصد، بدون افت عملکرد، محصول مناسبی برداشت کرد.
همچنین مشخص شد که با افزایش فاصله بین نوبت های آبیاری تا ۶ روز، عملکرد محصول به صورت معناداری کاهش پیدا می کند. بدین سبب کاهش دور آبیاری به کمتر از ۵ روز، نقش برجسته ی در حفظ عملکرد بالا ایفا می کند.
علاوه بر این، محققان دریافتند که اگر میزان تامین آب آبیاری از ۱۰۰ درصد به ۸۰ درصد کم شود، عملکرد دانه افت معناداری پیدا نمی کند، اما اگر این مقدار به ۶۰ درصد برسد، عملکرد محصول بالاتر از ۳۹ درصد کاهش خواهد یافت. بنابراین، استفاده از سامانه آبیاری بارانی تاشو به همراه برنامه ریزی دقیق در دور و میزان آب مصرفی می تواند راهکاری عملی برای صرفه جویی در منابع آبی بدون کاهش محسوس در عملکرد باشد.
یافته های این مطالعه نه فقط از نظر علمی اهمیت دارند، بلکه از نظر کاربردی نیز می توانند نقش مهمی در مدیریت منابع آبی کشاورزی ایفا کنند.
اجرای این تکنیک در مناطقی مانند سمنان که با بحران آب مواجه اند، می تواند به تقویت امنیت غذایی و حفظ منابع طبیعی کمک نماید. همین طور با کاهش فشار بر منابع آب زیرزمینی، از فرسایش و نابودی تدریجی این منابع جلوگیری خواهد شد.
گفتنی است نتایج این مطالعه در فصلنامه «تحقیقات مهندسی سازه های آبیاری و زهکشی» انتشار یافته اند. این نشریه زیر نظر مؤسسه تحقیقات فنی و مهندسی کشاورزی، وابسته به سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی فعالیت می کند و به انتشار پژوهش های کاربردی در حوزه آبیاری و منابع آب می پردازد.
این مطلب پروژه آسان را پسندیدید؟
(1)
(0)
تازه ترین مطالب مرتبط
نظرات بینندگان در مورد این مطلب