راه های بهبود رتبه علمی کشور در بی پولی نقش بین المللی شدن نشریات
به گزارش پروژه آسان، مدیرکل دفتر سیاستگذاری و برنامه ریزی امور پژوهشی وزارت علوم ضمن تشریح راهکارهای بهبود رتبه علمی اظهار داشت: باید از ظرفیت نشریات نمایه شده داخلی برای انتشار مقالات کاربردی کشور استفاده کرد.
به گزارش پروژه آسان به نقل از مهر، در دو سال اخیر، ایران با مشکل کاهش انتشارات علمی و افت رتبه علمی روبه رو شده است. یکی از عمده ترین دلایلی که برای افت رتبه مطرح می شود، کاهش بودجه دانشگاه ها و تامین مالی پژوهش در دانشگاه ها و مراکز پژوهشی کشور است. با وجود اهمیت این مساله در سالیان اخیر، مشکلات مالی دانشگاه ها نه فقط حل نشده، بلکه با افزایش هزینه ها بواسطه تورم و افزایش نرخ ارز، هزینه های پژوهش و تامین تجهیزات و مواد آزمایشگاهی دوچندان شده است.
دکتر صمد نژاد ابراهیمی؛ مدیرکل دفتر سیاستگذاری و برنامه ریزی امور پژوهشی وزارت علوم مدتی پیش در گفتگو با خبرنگار مهر با اشاره به مشکلات بودجه و تامین مالی پژوهش اظهار داشته بود: اگر دولت واقعا عزم جدی برای ایجاد تغییرات در پژوهش داشته باشد، باید یک میلیارد دلار علاوه بر بودجه فعلی بصورت سالانه به بودجه پژوهش و فناوری کشور اضافه کند و این مبلغ تنها در پژوهش صرف شود. هم اکنون برمبنای قانون باید ۲ درصد تولید ناخالص ملی به حوزه پژوهش و فناوری اختصاص پیدا کند ولی متاسفانه باتوجه به محدودیت منابع این عدد در محدود ۰.۶ درصد است.
به واسطه شرایط اقتصادی فعلی شاید تامین هزینه های مالی ضروری جهت حوزه پژوهش و فناوری انجام نشود، به همین دلیل نیاز است با راهکارهای دیگری از افت رتبه بیشتر جلوگیری کرد. در همین جهت در گفتگو با این مقام مسئول به بررسی راهکارهای غیرمالی بهبود رتبه علمی کشور پرداختیم.
پژوهشگر ایرانی قادر به شرکت در کنفرانس های بین المللی نیست
دکتر صمد نژاد ابراهیمی در گفتگو با خبرنگار مهر در مورد اقدامات مورد نیاز برای بهبود رتبه علمی کشور به مقایسه کشورهای رقیب ایران از نظر نوع اسناد انتشار یافته پرداخت و اظهار داشت: در اسکوپوس اسناد مختلفی نمایه می شوند، مقالات اورجینال یا مقالات پژوهشی، مقالات مروری، مقالات کنفرانسی، بوک چپ تر یا نگارش فصلی از کتاب (book chapter)، سخن سردبیر یا نامه به سردبیر (editorial) و … همچون اسنادی هستند که در اسکوپوس نمایه می شوند. مدیرکل دفتر سیاستگذاری و برنامه ریزی امور پژوهشی با اشاره به اینکه یکی از تفاوت های ما با کشورهای رقیب، تعداد مقالات کنفرانسی نمایه شده در اسکوپوس است، اظهار داشت: باتوجه به اینکه محققان ما به دلیلهای مختلف نمی توانند در کنفرانس های بین المللی شرکت نمایند، تعداد مقالات کنفرانسی ایران از رقبای خود کم تر است.
وی توضیح داد: اگر تعداد مقالات مروری و مقالات پژوهشی ایران و رقبای ایران را با هم جمع نماییم و بطور کل تعداد «مقالات منتشرشده» را مقایسه نماییم، می بینیم که ایران و ترکیه حدود ۷۰ هزار مقاله دارند ولی تعداد مقالات هلند حدود ۶۰ هزار و عربستان حدود ۶۵ هزار مقاله است. بدین سبب از نظر مقاله ما شرایط خوبی داریم؛ حتی شاخص ارجاعات ما بهتر از ترکیه و عربستان است، ولی در سایر اسناد همچون مقالات کنفرانسی و کتاب و فصل کتاب (بوک چپ تر) نمایه شده شرایط ما مساعد نیست.
چرا محققان ایرانیها در نوشتن کتاب کم تر مشارکت می کنند؟
نژاد ابراهیمی در مورد دلیل کم بودن اسناد ایران در بخش بوک چپ تر توضیح داد: دلیل این مساله هیات ممیزه های پیشرفت اساتید است. یک زمانی هیات ممیزه دانشگاه ها به بوک چپ تر امتیاز پایینی می دادند و عنوان می کردند که بوک چپ تر ارزش چندانی ندارد؛ در صورتیکه نگارش قسمتی از کتاب باارزش است؛ بدین سبب باید نگرش نسبت به این مساله اصلاح گردد.
وی با اشاره به نوع دیگر از اسناد که در اسکوپوس نمایه می شود و در رتبه علمی کشور می تواند تاثیر داشته باشد، اظهار داشت: نوع دیگر اسناد «نامه به سردبیر یا سخن سردبیر» (Editorial) است که در هر شماره از نشریه منتشر می شود. ما در این بخش ضعف داریم. ایران سال قبل ۳۲۲ سخن سردبیر منتشر نموده ولی آمار هلند در این بخش هزار و ۷۰۰ است.
سردبیران نشریات به سبب اعتماد به نفس کم، سخن سردبیر منتشر نمی کنند
نژاد ابراهیمی اشاره کرد: سردبیران ما کمی اعتماد به نفس پایینی دارند که برای مجلات نمایه شده خود سخن سردبیر منتشر کنند و وظیفه ما این است که آنرا آموزش دهیم. ما ۴۵۰ نشریه نمایه شده داریم، اگر هر یک از نشریات ما در هر شماره خود سخن سردبیر منتشر کند سالانه بالاتر از هزار سند به انتشارات ایران اضافه می شود و همین می تواند ضمن افزودن و بهبود رتبه علمی نظرات سردبیران و جهت دهی به کلان روندهای پژوهشی بسیار اثرگذار باشد برای اینکه سردبیران نشریات ما جزو بهترین دانشمندان جهان هستند.
نباید خودتحریمی کنیم
این مقام مسئول با تأکید بر اهمیت استفاده از ظرفیت نشریات داخلی اظهار داشت: ما مشکل خودتحریمی نیز داریم. نشریات ملی ما باید محققان کشور را تشویق کنند که در نشریات آنها مقاله چاپ کنند. خیلی از نشریات دنیا الان پولی شده اند؛ بدین سبب باید نشریات ملی خودمان را با نمایه سازی و ارتقا فاکتورهای علم سنجی باید تقویت نماییم.
وی با ذکر مثالی اظهار داشت: یکی از نشریاتی که اخیراً نمایه بین المللی شده نشریه مطالعات سیستان و بلوچستان ( Journal of Sistan and Baluchestan Studies) است که بتازگی نمایه بین المللی گرفته و در نخستین حضور خود Q۱ شده است. این نشریه که توسط دانشگاه زابل منتشر می شود در عرصه تاریخی-فرهنگی باارزش این منطقه از کشور و شناساندن آن به دنیا فعالیت می کند در عرض ۲ ماه در اسکوپوس نمایه شد و در لیست نشریات Q۱ یا چارک اول قرار گرفت. این نشان میدهد که ما نشریات بسیارخوبی داریم ولی خودمان از ظرفیت آنها استفاده نکردیم.
پس از نمایه سازی نشریات به سوی نمایه سازی همایش ها برویم
مدیرکل دفتر سیاستگذاری و برنامه ریزی امور پژوهشی نمایه کردن همایش های ایرانی را نیز یکی دیگر از اقداماتی دانست که می تواند در بهبود رتبه علمی کشور موثر باشد و اضافه کرد: باید همایش هایی که در کشور برگزار می گردد را نمایه نماییم تا مقالات کنفرانسی ما نیز در اسکوپوس ثبت گردد.
وی در پاسخ به این پرسش که چرا تا حالا این اقدام انجام نشده است، اظهار داشت: برای نمایه شدن هر مقاله همایشی باید کد DOI بگیرد و هر چکیده مقاله ای که در این همایش پذیرفته می شود نیز باید این کد را بگیرد. بدین سبب توانایی پرداخت این هزینه ها بسادگی توسط برگزار کنندگان مقدور نیست. یک زمانی کنفرانس برگزار کردن صرفه اقتصادی داشت ولی با هزینه های فعلی اصلاً صرفه ندارد. شاید برگزاری همایشی که بتواند نمایه اسکوپوس بگیرد، حدود ۵۰ هزار دلار هزینه داشته باشد.
نژادابراهیمی اظهار داشت: افزایش تدریجی مقالات نشریات نمایه سازی شده نیز می تواند به افزایش اسناد و رتبه علمی کشور کمک نماید. برخی نشریات نمایه شده سالانه تنها ۲۰ مقاله منتشر می کنند که باید به تدریج این تعداد را افزایش داد.
از ظرفیت محققان داخلی برای تقویت نشریات استفاده کنیم
وی به اهمیت استفاده از ظرفیت محققان داخلی اصرار کرد و اضافه کرد: موضوع دیگر این است که برخی نشریات نمایه سازی شده بیشتر مقالات محققان خارجی را منتشر می کنند. ما نشریه ای داریم که حدود ۹۵ درصد انتشارات آن از محققان خارجی است این خیلی مطلوب نمی باشد باید نشریات ملی تعادلی در چاپ مقالات محققان ملی و بین المللی ایجاد نماید. در بخشنامه ارتقا طوری تدوین شود که چاپ مقاله در نشریات ملی دارای امتیاز ویژه باشد این مساله باید مورد توجه قرار گیرد تا نشریات داخلی ما تقویت شوند.
مدیرکل دفتر سیاستگذاری و برنامه ریزی امور پژوهشی اشاره کرد: این نشریات باید از محققان ایرانی بخواهند برای آنها مقاله بفرستند و سریع این مقالات را داوری کنند و به آنها ارجاع دهند. نشریات ایرانی پروسه داوری فرسوده کننده ای برای محققان دارند که باید آنرا اصلاح کنند و داوری در زمان مناسب و بدون هیچ حب و بغض و بی طرفانه باشد.
نژادابراهیمی اشاره کرد که می توان برای انتشار پژوهش های کاربردی کشور در حوزه بین المللی از ظرفیت نشریات داخلی نمایه شده استفاده کرد.
وی اضافه کرد: پیشنهاد دیگر این است که جشنواره نشریات علمی برگزار نماییم تا نشریات برتر ما با هم رقابت کنند و از این راه تشویق شوند. این اقدامات کمک می نماید نشریات تبادل نظر و پیشرفت کیفیت داشته باشند.
باید تعداد نشریات نمایه شده داخلی را افزایش دهیم
مدیرکل دفتر سیاستگذاری و برنامه ریزی امور پژوهشی وزارت علوم با اشاره به آمار نشریات کشور اظهار داشت: ما هم اکنون ۲۵۰ نشریه داخلی داریم و ۴۲۰ نشریه علمی کشور نمایه بین المللی شده اند؛ بدین سبب ما دراین خصوص حرفی برای گفتن داریم. عربستان ۱۱ نشریه دارای نمایه دارد. پس رشد ما در حاضر به شدت منطقی است. اگر بتوانیم یک سوم از این ۲۵۰۰ نشریه داخلی را نمایه سازی نماییم که البته این هدف کمی بلندپروازانه است، شاهد اتفاقات بسیار بهتری دراین خصوص خواهیم بود.
وی با اشاره به آمار نشریات کشورهای چین و آمریکا اظهار داشت: کشورهایی که رتبه علمی بهتری دارند و کشورهای پیشرفته، نشریات نمایه شده بیشتری نیز دارند.
منبع: ezproject.ir
این مطلب پروژه آسان را پسندیدید؟
(1)
(0)
تازه ترین مطالب مرتبط
نظرات بینندگان در مورد این مطلب