راه حل های عبور آموزش عالی از بحران مالی
مدلهای جهانی تامین مالی، راه گشای دانشگاه های ایران
پروژه آسان: خیلی از دانشگاه های کشور با چالش های مالی دست و پنجه نرم می کنند؛ اما راهکار هایی وجود دارند که می توانند این وضعیت را تغییر دهند. پژوهشگران در پژوهشی جدید تلاش نموده اند با بررسی تجربه های جهانی، مسیر تازه ای را در این خصوص پیش پای آموزش عالی ایران بگذارند.
به گزارش پروژه آسان به نقل از ایسنا، در ایران، تامین بودجه دانشگاه ها عمدتا از مسیر دولت به انجام می رسد و این وابستگی مالی، دانشگاه ها را در مقابل تغییرات اقتصادی و تصمیم های دولتی لطمه پذیر کرده است. برمبنای قانون، بودجه سالانه دانشگاه ها باید در قالب بودجه کل کشور تعیین و اختصاص داده شود. این بودجه به طور معمول بصورت سه ماهه و به صورت محدود اختصاص می یابد که همین موضوع، برنامه ریزی طولانی مدت را برای دانشگاه ها دشوار می کند. همین طور تعدادی از قوانین و بخشنامه ها که به دانشگاه ها اجازه جذب منابع غیردولتی را می دهند، شفافیت کافی ندارند و در عمل با محدودیت های زیادی مواجهند. در نتیجه، مسئولان دانشگاه ها بجای تمرکز بر پیشرفت کیفیت آموزش و پژوهش، وقت زیادی را صرف مذاکره و چانه زنی برای دریافت بودجه می کنند.
این وضعیت در حالی رخ می دهد که تامین مالی دانشگاه ها، به عنوان یکی از پایه های کلیدی رشد علمی کشور، نیاز به نوسازی و بازبینی دارد. نبود یک الگوی مشخص و مؤثر برای تعیین و اختصاص بودجه، سبب شده دانشگاه ها نتوانند به صورت مؤثری با نیازهای روز جامعه هماهنگ شوند یا با صنعت و بخش های دیگر همکاری مالی گسترده ای داشته باشند. در سطح جهانی، کشورهای مختلف با روش های متنوعی مانند مشارکت بخش خصوصی، جذب کمک های مردمی، شهریه های هدفمند و همین طور حمایت های مشروط دولتی، سیستم آموزش عالی خودرا تامین مالی می کنند. این تنوع منابع مالی موجب پایداری بیشتر و انعطاف پذیری بهتر دانشگاه ها در مقابل چالش ها می شود؛ موضوعی که آموزش عالی ایران نیز به آن نیاز دارد.
در همین زمینه، احسان احتشام نژاد، استادیار گروه پژوهشی تامین مالی و اقتصاد علم، فناوری و نوآوری از مرکز تحقیقات سیاست علمی کشور، به همراه یکی از همکاران دانشگاهی خود با همراهی دانشگاه گیلان، تحقیقی را درباره ی شیوه های تامین مالی دانشگاه ها انجام داده اند. این پژوهش به بررسی و پیشنهاد چارچوبی برای بازبینی در روش های تامین منابع مالی دانشگاه های ایران پرداخته و اهتمام کرده با مقایسه تجربه های بین المللی، الگویی قابل اجرا برای کشور عرضه نماید.
محققان برای انجام این پژوهش، به سراغ مدلهای تامین مالی در ۱۶ کشور جهان رفته اند. آنها ضمن تحلیل دقیق روش های به کاررفته در این کشورها، این الگوها را از نظر کمی و کیفی با روش های فعلی تامین مالی در ایران مقایسه کرده اند. هدف آنها، شناسایی نقاط ضعف سیستم فعلی و استخراج ایده هایی برای بهبود آن بوده است. در این فرآیند، تلاش شده تفاوت ها و شباهت ها، بررسی و در نهایت پیشنهادهایی متناسب با شرایط ایران تدوین شود.
بر اساس نتایج این مطالعه، هم اکنون روش های تامین مالی دانشگاه ها در ایران بیشتر مبنی بر چانه زنی سیاسی یا فرمول هایی چون هزینه سرانه دانشجو به انجام می رسد. در مقابل، کشورهای دیگر از ترکیب متنوع تری از منابع مانند شهریه، کمک های مردمی، حمایت های دولتی هدفمند، و قراردادهای اجتماعی بین دولت و مردم بهره می گیرند. این کشورها همین طور از بودجه های انگیزشی و برنامه محور برای تحقق اهداف خاص علمی یا توسعه ای استفاده می نمایند.
محققان پیشنهاد داده اند که برای بهبود وضعیت مالی دانشگاه ها، باید از روش هایی چون تغییر در ساختار بودجه ای، تعیین بودجه برای اولویت های خاص، جذب کمک های خیریه بوسیله مشوق های مالیاتی، و عقد قراردادهای درآمدزا با صنعت استفاده گردد. همین طور استفاده از مدل بودجه ریزی مبتنی بر عملکرد واقعی، بجای فقط تئوریک، می تواند موجب ارتقاء کیفیت آموزش و پژوهش شود.
این پژوهش نشان میدهد که اگر دانشگاه ها بتوانند قسمتی از هزینه های خودرا از راه هایی غیر از بودجه مستقیم دولتی تامین کنند، استقلال بیشتری خواهند داشت و از فشارهای سیاسی در امان می مانند.
نکته مهم دیگر آنست که مشارکت خیرین، فارغ التحصیلان و حتی والدین دانشجویان، بوسیله معافیت های مالیاتی یا طرح های تشویقی، می تواند نقش قابل توجهی در پایداری مالی دانشگاه ها ایفا کند. همین طور پیشنهادهایی چون گسترش صندوق های مالی، پشتیبانی از تحقیقات باکیفیت بالا و همکاری با شرکت های بیمه برای تامین مالی طرح های پژوهشی، همچون راهکارهایی است که می توانند فضای جدیدی برای توسعه دانشگاه ها ایجاد کنند.
این یافته ها در فصلنامه «پژوهش های مدیریت عمومی» انتشار یافته اند؛ نشریه ای که وابسته به دانشگاه سیستان و بلوچستان است و به انتشار مطالعات تخصصی در عرصه سیاستگذاری و مدیریت در نهادهای عمومی کشور می پردازد.
این مطلب پروژه آسان را پسندیدید؟
(1)
(0)
تازه ترین مطالب مرتبط
نظرات بینندگان در مورد این مطلب